Асвенцім

Асве́нцім, Асве́нцім-Бжэзі́нка (польск.: Oświęcim-Brzezinka), больш дакладна — А́ўшвіц-Бі́ркенау (ням.: Auschwitz-Birkenau) — комплекс нямецкіх канцэнтрацыйных лагераў, якія размяшчаліся ў 1940—1945 гадах на поўдні Польшчы, каля горада Асвенцім, за 60 км на захад ад Кракава.

У сусветнай практыцы звычайна карыстаюцца нямецкім, а не польскім найменнем, паколькі менавіта яна выкарыстоўвалася нацысцкай адміністрацыяй, аднак у савецкіх і расійскіх даведачных выданнях і СМІ па-ранейшаму пераважна выкарыстоўваецца польская, хоць нямецкая паступова ўваходзіць ва ўжыванне.

Каля 1 300 000 чалавек, з якіх 1000000 складалі яўрэі, падвяргаліся катаванням у лагерах Асвенціма, каля 1 100 000 з іх былі забітыя На тэрыторыі лагера ў 1947 годзе ў быў створаны музей, які ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Структура

Комплекс складаўся з трох асноўных лагераў: Аўшвіц 1, Аўшвіц 2 і Аўшвіц 3.

Аўшвіц 1

Пасля таго як у 1939 годзе гэты раён Польшчы быў заняты нямецкімі войскамі, Асвенцім быў перайменаваны ў Аўшвіц. Першым канцлагерам у Асвенціме стаў Аўшвіц 1, які пасля служыў адміністрацыйным цэнтрам усяго комплексу. Ён быў заснаваны 20 мая 1940 года а на аснове цагляных двух- і трохпавярховых будынкаў былых польскіх, а раней аўстрыйскіх казармаў. У сувязі з тым, што было вырашана стварыць у Асвенціме канцэнтрацыйны лагер, з прылеглай да яго тэрыторыі было выселена польскае насельніцтва. Гэта адбывалася дзвюма этапамі; першы меў месца ў чэрвені 1940 года. Тады было выселена каля 2 тыс. людзей, якія жылі недалёка ад былых казармаў польскай арміі і будынкаў Польскай тытунёвай манаполіі. Другі этап высялення — ліпень 1940 года, ён ахапіў жыхароў вуліц Кароткая, Польны і Легіёнаў. У лістападзе таго ж года адбылося трэцяе высяленне, яно закранула раён Засоле. Мерапрыемствы па высяленню працягваліся і ў 1941 годзе; ў сакавіку і красавіку былі выселеныя жыхары вёсак Бабіцы, Буды, Райскі, Бжэзінка, Брашчкавіцы, Плавы і Харменжы. Усяго былі выселеныя людзі з тэрыторыі ў 40 км², якая была аб'яўлена сферай інтарэсаў лагера; у 1941—1943 гадах тут былі створаны падсобныя лагеры сельскагаспадарчага профілю: рыбныя гаспадаркі, птушкагадоўчыя і жывёлагадоўчыя фермы.

Першая група вязняў у складзе 728 польскіх палітычных зняволеных прыбыла ў лагер 14 чэрвеня 1940 года. На працягу двух гадоў колькасць зняволеных вар'іравалася ад 13 да 16 тысяч, а да 1942 года дасягнула 20000 зняволеных. СС адбірала некаторых зняволеных, пераважна немцаў, для сачэння за астатнімі. Зняволеныя лагера дзяліліся на класы, што было візуальна адлюстравана нашыўкамі на вопратцы. 6 дзён у тыдзень, акрамя нядзелі, зняволеныя былі абавязаныя працаваць. Знясільваючы графік работ і бедная ежа сталі прычынай шматлікіх смерцяў. У лагеры Аўшвіц 1 былі асобныя блокі, якія служылі розным мэтам. У блоках 11 і 13 блоках здзяйсняліся пакаранні парушальнікаў правілаў лагера. Людзей па 4 чалавекі змяшчалі ў так званыя «стаячыя камеры» памерам 90 см x 90 см, дзе ім даводзілася стаяць усю ноч. Больш жорсткія меры, фактычна павольныя забойствы — парушальнікаў або саджалі ў герметычную камеру, дзе яны паміралі ад недахопу кіслароду, або проста марылі голадам да смерці. Паміж блокамі 10 і 11 знаходзіўся катавальны двор, дзе зняволеных у лепшым выпадку проста расстрэльвалі. Сцяна, каля якой здзяйсняўся расстрэл, была рэканструявана па канцы вайны.

3 верасня 1941 года па загадзе намесніка каменданта лагера оберштурмфюрера СС Карла Фрыцша было праведзена першае выпрабаванне тручэння газам цыклон Б у блоку 11, у выніку якога загінула каля 600 савецкіх ваеннапалонных і 250 іншых вязняў, у асноўным хворых. Вопыт быў прызнаны паспяховым, і адзін з бункераў быў пераканструяваны ў газавую камеру і крэматорый. Камера функцыянавала з 1941 года па 1942 год, а затым яе перабудавалі ў бамбасховішча СС. Пасля камера і крэматорый былі адноўлены з арыгінальных дэталяў і існуюць па гэтай дзень у якасці помніка жорсткасці нацыстаў.

Аўшвіц 2

Аўшвіц 2 (таксама вядомы як Біркенау, або Бжэзінка) — гэта тое, што звычайна маюць на ўвазе, кажучы ўласна пра Асвенцім. У ім, у аднапавярховых драўляных бараках, утрымліваліся сотні тысяч яўрэяў, палякаў, цыган і вязняў іншых нацыянальнасцей. Колькасць ахвяр гэтага лагера склала больш за мільён чалавек. Будаўніцтва гэтай часткі лагера пачалося ў кастрычніку 1941 года. Усяго было чатыры будаўнічых участка. У 1942 годзе аддалі ў эксплуатацыю ўчастак I (там змяшчаліся мужчынскі і жаночы лагеры); у 1943-44 гг. былі аддадзены ў эксплуатацыю лагеры, якія знаходзіліся на будаўнічым участку II (цыганскі лагер, мужчынскі карантынны, мужчынскі, мужчынскі бальнічны, яўрэйскі сямейны лагер, складскія памяшканні і «Дэпотлагер», гэта значыць лагер для венгерскіх яўрэяў). У 1944 годзе прыступілі да забудовы III будаўнічага ўчастка; ў няскончаных бараках у чэрвені і ліпені 1944 года жылі яўрэйкі, прозвішчы якіх не былі занесеныя ў рэгістрацыйныя лагерныя кнігі. Лагер гэты таксама называлі «Дэпотлагер», а потым «Мексіка». IV ўчастак так і не быў забудаваны.

Новыя вязні штодня прыбывалі на цягніках у Аўшвіц 2 з усёй акупаванай Еўропы. Прыбылых дзялілі на чатыры групы.

Першая група, складалая прыкладна ¾ ўсіх прывезеных, адпраўлялася ў газавыя камеры на працягу некалькіх гадзін. У гэтую групу ўваходзілі жанчыны, дзеці, старыя і ўсе тыя, хто не прайшоў медкамісію па поўнай прыдатнасці да працы. Кожны дзень у лагеры маглі забіваць каля 20000 чалавек.

У Аўшвіцы 2 было 4 газавыя камеры і 4 крэматорыя. Усе чатыры крэматорыя ўступілі ў строй у 1943 годзе. Дакладныя тэрміны ўступлення ў строй: 1 сакавіка — крэматорый I, 25 чэрвеня — крэматорый II, 22 сакавіка — крэматорый III, 4 красавіка — крэматорый IV. Сярэдняя колькасць трупаў, спаленых за 24 гадзіны з улікам трохгадзіннага перапынку ў суткі для ачысткі печаў у 30 печах першых двух крэматорыяў ураўноўвалася 5000, а ў 16 печах крэматорыяў I і II — 3 000.

Другая група зняволеных адпраўлялася на рабскую працу на прамысловыя прадпрыемствы розных кампаній. З 1940 года па 1945 год у комплексе Асвенціма былі прыпісаны да фабрык каля 405000 зняволеных. З іх больш за 340.000 сканалі ад хвароб і збіванняў, альбо былі пакараныя. Вядомы выпадак, калі нямецкі магнат Оскар Шындлер выратаваў каля 1000 яўрэяў, выкупіўшы іх для работ на сваёй фабрыцы. 300 жанчын з гэтага спісу па памылцы патрапілі ў Асвенцім. Шындлеру ўдалося вызваліць іх і вывезці ў Кракаў.

Трэцяя група, у асноўным двайняты і карлікі, адпраўляліся на розныя медыцынскія эксперыменты, у прыватнасці да доктара Іозефа Менгеле, вядомаму пад мянушкай «анёл смерці».

Чацвёртая група, пераважна жанчыны, адбіраліся ў групу «Канада» для асабістага выкарыстання немцамі ў якасці прыслугі і асабістых рабоў, а таксама для сартавання асабістай маёмасці зняволеных, якія прыбываюць у лагер. Назва «Канада» было выбрана як здзек над польскімі зняволенымі — у Польшчы слова «Канада» часта выкарыстоўвалася як усклік пры выглядзе каштоўнага падарунка. Раней польскія эмігранты часта адпраўлялі падарункі на радзіму з Канады. Асвенцім часткова абслугоўваўся зняволенымі, якіх перыядычна забівалі і замянялі новымі. За ўсім сачылі каля 6000 служачых СС.

Да 1943 года ў лагеры сфарміравалася група супраціву, якая дапамагла некаторым зняволеным бегчы, а ў кастрычніку 1944 года група разбурыла адзін з крэматорыяў. У сувязі з набліжэннем савецкіх войскаў адміністрацыя Асвенціма пачала эвакуацыю зняволеных у лагеры, размешчаныя на тэрыторыі Германіі. 25 студзеня эсэсаўцы падпалілі 35 баракаў-складоў, якія былі поўныя рэчаў, адабраных у яўрэяў; іх не паспелі вывезці.

Калі 27 студзеня 1945 года савецкія салдаты занялі Асвенцім, яны знайшлі там каля 7,5 тыс. тых вязняў, хто выжыў, а ў часткова ацалелых бараках-складах — 1 185 345 мужчынскіх і жаночых касцюмаў, 43 255 пар мужчынскай і жаночай абутку, 13 694 дывана, велізарную колькасць зубных шчотак і пэндзлікаў для галення, а таксама іншыя дробныя прадметы хатняга ўжытку. Больш за 58 тыс. зняволеных былі вывезены або забітыя немцамі.

У памяць аб ахвярах лагера ў 1947 годзе Польшча стварыла музей на тэрыторыі Асвенціма.

Аўшвіц 3

Аўшвіц 3 з'яўляўся групай з прыблізна 40 невялікіх лагераў, створаных пры фабрыках і шахтах вакол агульнага комплексу. Найбуйным з такіх лагераў быў Мановіц, які бярэ назву ад польскай вёскі, якая размяшчалася на яго тэрыторыі. Ён пачаў функцыянаваць у маі 1942 года і быў прыпісаны да кампаніі IG Farben. Такія лагеры рэгулярна наведвалі дактары і адбіралі слабых і хворых для газавых камер Біркенау.

Цэнтральнае кіраўніцтва ў Берліне выдала 16 кастрычніка 1942 года загад аб будаўніцтве ў Асвенціме псарні на 250 службовых сабак; запланавана гэта было на шырокую нагу — асігнавана 81000 марак. Пры будаўніцтве аб'екта быў прыняты да ўвагі пункт гледжання лагернага ветэрынарнага лекара і прыняты ўсе меры да стварэння добрых санітарных умоў. Не забыліся адвесці для сабак вялікую тэрыторыю з газонамі, пабудавалі ветэрынарную бальніцу і спецыяльную кухню. Факт гэты заслугоўвае асаблівай увагі, калі ўявіць сабе, што адначасова з гэтай клопатам пра жывёл лагерныя ўлады ставіліся з поўным абыякавасцю да санітарна-гігіенічным умовам, у якіх жылі тысячы вязняў лагера.

З успамінаў кашталяна Рудольфа Хёса:

Рэйхсфюрар СС спадзяваўся, што сабак можна натрэніраваць так, каб яны заўсёды атачалі вязняў, як атару авечак, і такім чынам уцёкі сталі б справай немагчымым. Але ўсе спробы дамагчыся гэтага пацярпелі крах, бо людзі не скот.

За ўсю гісторыю Асвенціма было здзейснена каля 700 спробаў уцёкаў, 300 з якіх увянчаліся поспехам, аднак калі нехта ўцякаў, то ўсіх яго сваякоў арыштоўвалі і адпраўлялі ў лагер, а ўсіх зняволеных з яго блока забівалі. Гэта быў вельмі дзейсны метад перашкаджаць спробам уцёкаў. У 1996 годзе ўрад Германіі абвясціў 27 студзеня, дзень вызвалення Асвенціма, афіцыйным днём памяці ахвяр Халакоста.

Пасля вайны

Пасля вызвалення лагера савецкімі войскамі частка баракаў і будынкаў Аўшвіц 1 была выкарыстаная як шпіталь для вызваленых вязняў. Пасля гэтага частка лагера была выкарыстаная да 1947 года як турма НКУС і Міністэрства грамадскай бяспекі. Хімічны завод быў перададзены польскаму ўраду і стаў асновай для развіцця хімічнай прамысловасці рэгіёну.

Пасля 1947 года польскім урадам пачалося стварэнне музея.

Катэгорыі зняволеных

  • Яўрэі
  • Цыганы
  • ўдзельнікі руху Супраціву (у асноўным, польскія)
  • Савецкія ваеннапалонныя
  • Нямецкія злачынцы і антысацыяльныя элементы
  • Гомасексуалы (па розных дадзеных ад 48 да 97 чалавек).

Вязняў канцэнтрацыйных лагераў пазначалі трохвугольнікамі («Вінкель») розных колераў у залежнасці ад прычыны, па якой яны патрапілі ў лагер. Напрыклад, палітычных зняволеных пазначалі чырвонымі трохвугольнікамі, крымінальнікаў — зялёнымі, антыграмадскіх — чорнымі, Сведак Іеговы — ліловымі, гомасексуалаў — ружовымі. яўрэяў, акрамя ўсяго, трэба было насіць жоўты трохвугольнік; ў спалучэнні з «Вінкелем» гэтыя два трохвугольніка ўтваралі шасціканцовую зорку Давіда..

Колькасць ахвяр

Дакладную колькасць загінуўшых у Асвенціме ўсталяваць немагчыма, бо шматлікія дакументы былі знішчаныя. Акрамя таго, немцы не вялі ўлік ахвяраў, што накіроўваліся ў газавыя камеры непасрэдна па прыбыцці. Наяўная ў сетцы інтэрнэт-база дадзеных загінулых вязняў змяшчае 180000 імёнаў. Усяго захаваліся індывідуальныя дадзеныя аб 650 тысячах зняволеных.

Сучасныя гісторыкі сходзяцца ў меркаванні, што ў Асвенціме было знішчана ад 1,1 да 1,6 мільёна чалавек, большасць з якіх складалі яўрэі

Зноскі

Успаміны вязняў

Спасылкі

  • На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме '
Пералічаны ў наступных катэгорыях:
Дадаць каментар
Парады і падказкі
Jennifer McAlone
5 Лістапада 2016
A must see if you are in the area. It's not an easy few hours, but we had a very good tour guide and I think it's very important for people to visit during their lives.
Antal Dániel
12 Сентября 2017
Must see place although most of the buildings are destroyed some of them still stand. If you are in a hurry I suggest to visit the museum, it's more interesting.
Kaitlyn Reed
3 Чэрвень 2019
Buy the guide book from the bookstore. There’s a map in the very back that shows you a path beyond the memorial. Follow it through the woods & it leads you to the shower / tattoo building. Must see.
Shay
21 Марта 2016
Every human being needs to visit this horrible place once in their lifetime. Make sure to go with a tour guide.
Vicente Martinez
1 Сентября 2017
La visita guiada dura en torno a 2,5 horas. Se recorre todo el campo. Recomendable ir con agua en verano. Todo está dicho sobre Auschwitz Birkenau. Es una visita que te marca. Imprescindible.
Daryna Tsinko
27 Июля 2019
Место которое каждый должен посетить. Место памяти тысячам/миллионам жертвам. Рекомендую заранее брать именно экскурсию,так как гид рассказывает и показывает много важных фактов.
Lifestyle Hotel

пачынаючы $68

Golf Resort Hotel Konopi?t?

пачынаючы $111

Bellevue hotel Karlov

пачынаючы $91

Dv?r Pecínov

пачынаючы $56

Hotel Akademie Nahac

пачынаючы $69

Holiday cottage V Borovi

пачынаючы $0

Рэкамендаваны славутасці бліжэйшых

Глядзіце ўсе Глядзіце ўсе
Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Auschwitz-Birkenau State Museum

The Auschwitz-Birkenau State Museum (Polish: Państwowe Muzeum

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Auschwitz cross

The Auschwitz cross is a cross erected near the Auschwitz

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Асвенцым

Auschwitz (German pronunciation: ];  Konzentrationslager Auschwitz

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Block 10

During the Holocaust, Block 10 was a cellblock at the Auschwitz

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Zamek w Oświęcimiu

Zamek w Oświęcimiu – budowla wzniesiona w średniowieczu na szcz

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Lipowiec (zamek)

Lipowiec – dawny zamek biskupów krakowskich, zachowany w formie za

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Three Emperors' Corner

Three Emperors' Corner (German: Dreikaisereck, Polish: Trójkąt T

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Frog House

Frog House (Polish: kamienica Pod Żabami) is an example of art

Падобныя турыстычныя славутасці

Глядзіце ўсе Глядзіце ўсе
Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Auschwitz-Birkenau State Museum

The Auschwitz-Birkenau State Museum (Polish: Państwowe Muzeum

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Асвенцым

Auschwitz (German pronunciation: ];  Konzentrationslager Auschwitz

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Dachau concentration camp

Dachau concentration camp (German: Konzentrationslager Dachau or KZ

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Manzanar

Manzanar is most widely known as the site of one of ten camps where

Дадаць у абранае
Я быў тут
Наведалі
Berg concentration camp

Berg was a concentration camp near Tønsberg in Norway that served as

Паглядзець усе падобныя месцы