Царква Сарака мучанікаў (балг.: църква «Св. Четиридесет мъченици») — сярэднявечная праваслаўная царква, пабудаваная ў 1230 годзе ў Вяліка-Тырнава — сталіцы Другога Балгарскага царства.
Царква была пабудаваная па загаду Івана Асеня II у гонар перамогі пры Клакотніцы над эпірскім дэспатам Фёдарам Дукай 22 сакавіка 1230 года. Сваю перамогу цар прыпісаў заступніцтву Сарака севасційскім мучанікам(руск.) бел. у гонар якіх і была названа новая царква. У час праўлення Івана Асеня II гэта была галоўная царква Вялікай Лаўры ў Вяліка-Тырнава, заснаванай ў крэпасці крэпаці Царэвец(руск.) бел. на левым беразе ракі Янтра. У гэтай царкве першапачаткова быў пахаваны Святы Сава, сербскі святы, які памер падчас наведввання Вяліка-Тырнава 14 студзеня 1235 ці 1236 года. Але неўзабаве (6 мая 1237 года), яго мошчы былі перанесены ў Сербію.
У першыя гады асманскага праўлення будынак працягваў быць хрысціянскай царквой да пачатку XVIII стагоддзя, калі ўсё ж быў перароблены ў мячэць. У выніку былі знішчаны амаль усе фрэскі. Некалькі выяў захаваліся толькі на паўночна-заходняй сцяне прытвора.
Менавіта ў гэтым будынку 22 верасня 1908 года балгарскім князем Фердынанадам была абвешчана незалежнасць Балгарыі ад Асманскай імперыі.
Будынак з'яўляецца доўгай шасцікалоннай трохнефнай базілікай з трыма паўкруглымі апсідамі на ўсходзе і вузкім прытворам на захадзе. Потым, да заходняга бока царквы была зроблена прыбудова.
На калонах унутры царквы захаваліся запісы аб найважнейшых падзеях у гісторыі дзяржавы. Адна з калон зроблена падчас будаўніцтва царквы і ўтрымлівае запіс аб учынках цара Івана Асеня II, дзве іншыя былі перанесены з Пліскі.
Царква доўгі час выкарыстоўвалася як царская ўсыпальніца. Тут былі пахаваныя цары Калаян, Іван Асень II, Міхаіл II Шышман(руск.) бел., царыцы Анна Марыя і Ірына, а таксама многія члены царскай сям'і і прадстаўнікі балгарскай арыстакраціі. Сюды таксама былі перавезены саркафагі з зямлёй з месцаў пахавання хана Курбата (Малое Перашчэпіна(руск.) бел.), хана Аспаруха і цара Івайла(руск.) бел..
Царква Сарака мучанікаў (Вяліка-Тырнава) на Вікісховішчы |