Шлісельбург (ням.: Schlüsselburg — «ключ-горад») — горад (з 1780 года) у Расіі, у Кіраўскім раёне Ленінградскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр і адзіны населены пункт Шлісельбургскага гарадскога паселішча. Горад размешчаны ў цэнтральнай частцы раёна на левым беразе Нявы каля Ладажскага возера, у 41 км да ўсходу ад Санкт-Пецярбурга, у 8 км да поўначы ад Кіраўска.
У горадзе размешчана крэпасць «Арэшак» — філіял музея гісторыі Санкт-Пецярбурга.
Горад быў заснаваны наўгародскім князем Юрыем Данілавічам у 1323 год у, які заклаў на выспе Арэшак (тут расло шмат ляшчыны — ляснога арэха), драўляную крэпасць. Яна была названа ад назвы вострава Арэшак. У 1353 годзе наўгародцы заклалі каменную крэпасць, узвялі прыгонныя сцены і вежы.
Шведы не раз абложвалі Арэшак, імкнучыся адціснуць наўгародцаў ад мора, і ён неаднаразова пераходзіў з рук у рукі. Па дамове 1616 года крэпасць была перададзена шведам. Яны пераназвалі ў Нотэборг (шв.: Noteborg), перарабіўшы на свой лад рускую назву (шв.: Nöte - арэх, borg - крэпасць, горад).
У 1702 годзе адваяваны ў шведаў Пятром I, які даў гораду яго цяперашнюю назву (іншы варинат — Шлюсенбург, прастанародная назва — Шлюшын). Мясцовасць поруч крэпасці, на левым беразе Нявы, была заселена амаль адначасна з Арэшкам. Тут быў Спаса-Гарадзецкі цвінтар, ці Спас-на-Няве, пазней пераўтвораны ў пасад. А ў 1780 год у пасад быў ператвораны ў павятовы горад Шлісельбург Санкт-Пецярбургскай губерні.
У гады Вялікай Айчыннай вайны горад быў акупаваны і разбураны. З 1944 па 1992 гг. горад насіў імя Петракрэпасць.
У 1996 годзе выйшаў са складу Кіраўскага раёна, стаўшы самастойным муніцыпальным утварэннем. 1 студзеня 2006 года зноў увайшоў у Кіраўскі раён як гарадское паселішча.
Частка МА «Шлісельбургскае гарадское паселішча» — Кудраўцаў Юрый Андрэевіч. Частка адміністрацыі горада — Рагозін Анатоль Анатолевіч.
Асноўнае прадпрыемства горада — Неўскі суднабудавальны-суднарэмонтны завод.
Праз горад праходзіць аўтадарога Н-135 Санкт-Пецярбург — Кіраўск — Шлісельбург.
Ад Санкт-Пецярбурга да Шлісельбурга можна даехаць на аўтобусах №№ 440, 575, К-575.
Ужыццяўляецца рачное паведамленне да крэпасці «Арэшак» і мястэчка Імя Марозава.
]]
"З нядаўняга мінулага. Шлісельбург"]
