Каба́ (ісп.: Cobá) — старажытны горад Майя на паўвостраве Юкатане, цяпер на паўночным усходзе Кінтана-Роа ў Мексіцы. Горад быў вузлом найвялікшай сеткі каменных брукаваных дарог у старажытным Майянскім свеце. Тут знаходзіцца мноства высечаных стэл, на якіх засведчана цырыманіяльнае жыццё і важныя падзеі Позняга класічнага перыяду (каля 600—900 гг. н.э.) Месаамерыканскай цывілізацыі.
Размешчаная побач сучасная аднайменная вёска мае 1,278 жыхароў
паводле Мексіканскага федэральнага перапісу 2010 года.
Заснаваны прыблізна ў 600 г. н.э., Каба складаўся ў некалькіх
архітэктурных груп збудаванняў, рассеяных паміж некалькімі азёрамі
ў паўночных Майянскіх нізінах. У параўнанні з большасцю сучасных
яму Майянскіх паселішчаў, якія апусцелі каля 10 ст., горад
праіснаваў выключна доўгі час. Ён быў населены, хоць і з некаторымі
перапынкамі, на працягу Паслякласічнага перыяду (каля 900—1519)
Месаамерыканскай цывілізацыі да яго канчатковага апусцення ў 14-м
ці 15-м ст.
Шматлікія брукаваныя дарогі, т.зв. сакбэ (у мн.л. сакбэоб —
sacbeob) ці «белыя дарогі» (ад іх белай вапняковай паверхні), —
адна з найбольш выдатных і значных асаблівасцей Кабы. Гэтыя дарогі,
зробленыя ўстойлівымі к неспрыяльным умовам надвор'я, узнімаюцца на
0,5—2,5 м над грунтам. Першапачаткова выходзячы незвычайна прамымі
лініямі з галоўнай групы будынкаў, дарогі звязваюць яе не толькі з
іншымі архітэктурнымі групамі, але і з суседнімі паселішчамі.
Найдаўжэйшая дарога ідзе прыкладна на 100 км прамым шляхам да
старажытнага горада Яшуны[de].
У Кабе знаходзіцца больш чым 30 стэл, з якіх прыкладна дзве
трэці ўтрымліваюць выявы і надпісы пісьмом майя. Гэтыя манументы
асвятляюць розныя бакі афіцыйнага жыцця Кабы, уключаючы адзежу,
рытуалы, ролю і паўнамоцтвы як мужчын, так і жанчын ў
цырыманіяльным і палітычным жыцці горада. На многіх сцэнах на
стэлах жанчыны адлюстраваны як прастаўнікі ўлады. Іерагліфічныя
надпісы ўтрымліваюць дадатковыя звесткі пра грамадска-палітычны
лад, а таксама даты і паведамленні аб асноўных гістарычных
падзеях.
Сярод іншых выдатнасцей Кабы піраміда Кастылья (ісп.:
Castillo, у
галоўнай архітэктурнай групе) і піраміда Нахоч-Муль (ісп.:
Nohoch Mul),
галоўнае збудаванне ў групе, ад якой ідзе брукаваная дарога на
Яшуну. Піраміда Нахоч-Муль, адна з найбольшых на Юкатанскім
паўвостраве, паказвае унікальнае суседства архітэктурных стыляў: яе
ніжняя частка, пабудаваная ў Позні класічны перыяд, завершана
дабудаваннем Позняга паслякласічнага перыяду ў іншым стылі.
Далейшае чытанне
- Andrews, E. Wyllys, IV. 1938. «Some New Material from Cobá»,
Quintana Roo, Mexico." Ethnos, vol. 3, nos. 1,2, pp. 33-46.
Stockholm.
- Barrera Rubio, Alfredo. 1976. «EI Parque Natural y Arqueológico
de Coba, Quintana Roo.» Boletin, Epoca 2, no. 19,
pp. 9-14.
- Benavides Castillo, Antonio. 1981. «Los Caminos de Cobá y sus
implicaciones sociales.» Instituto Nacional de Antropologia e
Historia, Mexico
- Benavides Castillo, Antonio; Robles, Fernando. 1975 «Cobá: Sus
sacbeob y Dzib Mul.» Boletin, Epoca 2 no. 15, pp. 55-58.
- Bennet, Robert R. 1931 «Cobá by Land and Air» Art and
Archaeology, vol. 31, pp. 194-205.
- Brainerd, G. W. 1958. The Archaeological Ceramics of Yucatán.
Anthropological Records, vol. 19. University of California,
Berkeley and Los Angeles.
- Coe, William; Coe Michael D. 1949. «Some New Discoveries at
Cobá.» Carnegie Institution of Washington, Notes on Middle American
Archaeology and Ethnology, vol. 4, no. 93. Cambridge,
Massachusetts.
- Cortes De Brasdefer, Fernando G. 1981. «Hallazgos recientes en
Coba, Quintana Roo.» Boletin de la Escuela de Ciencias
Aniropológicas de la Universidad de Yucatán, vol. 9, no. 50,
pp. 52-59.
- Fettweiss-Vienot, Martine. 1980 «Las Pinturas Murales de Cobá:
Periodo Postclásico.» Boletin de la Escuela de Ciencias
Antropológicas de la Universidad de Yucatán, vol. 7, no. 40,
pp. 2-50. 1988 Coba et Xelha: Peintiures murales Mayas.
Memoires de l'Institut d'Ethnologie, vol. 27. Musée de l'Homrne,
Paris.
- Folan, William J.; Fletcher, Lorrain; Kintz, Ellen B. 1983.
Coba: A Classic Maya Metropolis. Academic Press, New York.
- Folan, William J; Stuart, George. 1977. «El Proyecto
Cartográfico Arqueológico de Cobá, Quintana Roo. Informes Interinos
1, 2, 3.» Boletin de la Escuela Antropológica de la Universidad de
Yucatán, vol. 4, no. 22, 23, pp. 14-81.
- Gann, Tomas W. F. 1926. Ancient Cities and Modern Tribes.
Charles Scribner's Sons, New York.
- GARDUNO ARGUETA, JAIME. 1979. «Introducción al patrón de
asentamiento del Sitio de Cobá, Quintana Roo.» Escuela Nacional de
Antropologia e Historia, Mexico.
- MAAS COLLI, HILARIA. 1977. «Informe sobre el trabajo de campo
realizado en Cobá, Quintana Roo: La organización social y la vida
cotidiana de dicho población.» Boletin de la Escuela de Ciencias
Antropológicas de la Universidad de Yucatán, año 4, nos. 22, 23,
pp. 2-l3.
- MALER, TEOBERT. 1932. Impressiones de viaje a las ruinas de
Coba y Chichen Itza. Editorial Jose Rosado, Marida. 1944. "Coba y
Chichen: Relación de Teobert Maler, " (G. Kutscher, ed.) Estudios y
Ensayos, años 6, nos. 1,2. Bonn/Berlin.
- MILLET CAMARA, LUIS. 1988 . «Una expedición olvidada a Cobá,
Quintana Roo.» Boletin de la Escuela de Ciencias Antropológicas de
la Universidad de Yucatán, vol. 15, no. 90, pp. 3-8.
- MORLEY, SYLVANUS GRISWOLD. 1926. "Archaeology, " Carnegie
Institution of Washington, Year Book 25, pp. 259-286.
Washington, D.C.
- NAVARRETE, CARLOS, MARIA JOSE CON, and ALEJANDRO MARTINEZ
MURIEL. 1979. Observaciones arqueológicas en Cobá, Quintana Roo.
Universidad Nacional Autónoma de Mexico, Mexico, D.F.
- PENICHE RIVERO, PIEDAD and WILLIAM J. FOLAN 1978 «Coba,
Quintana Roo, Mexico: Reporte sobre una Metrópoli Maya del
Noreste.» Boletin de la Escuela de Ciencias Antropológicas de la
Universidad de Yucatán, año 5, no. 30, pp. 48-78.
- POLLOCK, HARRY E. D. 1929. "Report of Mr. Harry E. D. Pollock
on the Coba Expedition, " Carnegie Institution of Washington, Year
Book 28, pp. 328, 329. Washington, D.C. 1930. Field notebook
«Coba no. 1.» Peabody Museum Archives, Harvard University.
- ROBLES CASTELLANOS, JOSE FERNANDO. 1980. La secuencia cerámica
de la región de Cobá, Quintana Roo. Colección Cientifica, Instituto
Nacional de Antropologia e Historia, Mexico, D.F.
- THOMPSON, J. ERIC S., HARRY E. D. POLLOCK, and JEAN CHARLOT.
1932. A Preliminary Study of the Ruins of Cobá, Quintana Roo,
Mexico. Carnagie Institution of Washington, Publication 424.
Washington, D.C.
- VILLA ROJAS, ALFONSO. 1934. «The Yaxuna-Coba Causeway.»
Carnegie institution of Washington, Contributions to American
Anthropology and History, Publication 436, vol. 2, no. 9.
Washington, D.C.
- Fletcher, Loraine. «Linear Features in Zone One: Description
and Classification.» In Coba: A Classic Maya Metropolis,
89-101. Academic Press, 1983.
Спасылкі