Кутб-Мінар (таксама Кутуб-Мінар ці Кутаб-Мінар, хіндзі: क़ुतुब मीगार — самы высокі ў свеце цагляны мінарэт. Пабудаваны ў Дэлі (раён Мехраулі) некалькімі пакаленнямі ўладароў Дэлійскага султаната. Мінарэт з'яўляецца цэнтрам комплекса гістарычных помнікаў розных эпох.
Цагляны мінарэт вышынёй 72,6 метраў з'яўляецца ўнікальным помнікам сярэдневяковай інда-ісламскай архітэктуры і ахоўваецца ЮНЭСКА як аб'ект сусветнай спадчыны.
Першы мусульманскі ўладар Індыі Кутб уд-Дзін Айбек(руск.) бел. пад уражаннем афганскага Джамскага мінарэта, каб пераўзысці яго, пачаў будоўлю мінарэта ў 1193 годзе, але здолеў толькі скончыць падмурак. Яго пераемнік Ілтутміш(руск.) бел. дабудаваў яшчэ тры ярусы, а ў 1368 годзе Фіруз-шах Туглак(руск.) бел. дабудаваў пяты і апошні ярус. Па знешняму выгляду мінарэта можна прасачыць развіццё архітэктурнага стылю.
Акрамя звычайнай мэты склікаць людзей на малітву ў мячэць Куват-ул-Іслам, мінарэт выкарыстоўваўся як вежа перамогі, каб прадэманстраваць магутнасць іслама, а таксама як вежа для агляда наваколляў з мэтай аховы горада. Сярод гісторыкаў існуе таксама меркаванне, што мінарэт назвалі ў гонар першага цюркскага султана Кутбудзіна Айбака, згодна з іншай гіпотэзай — у гонар святога з Багдада Кхваджа Кутбудзіна Бахціяра Какі, які перасяліўся ў Індыю і карыстаўся вялікім аўтарытэтам у Акбара.
Дыяметр аснавання — 14,74 м, дыяметр верхняй часткі вежы — 3,05 м.
Незвычайнасць арнаментаў, якія ўпрыгожваюць комплекс, і поўная іх несумяшчальнасць з Ісламам абумоўлены тым, што для будаўніцтва выкарыстоўвалася каменне з руін шмат якіх індуісцкіх храмаў. Вось так і з'явілася гэтае незвычайнае спалучэнне і своеасаблівае зліянне розных рэлігій у адным архітэктурным культавым збудаванні.
Мінарэт Ала-і-Мінар пачаў будаваць Алаудзін Хільджы, які збіраўся зрабіць яго ў два разы вышэй, чым Кутб-Мінар. Але будаўніцтва было спынена, калі канструкцыя дасягнула 24,5 метраў і быў пабудаваны толькі адзін ярус пасля смерці Алаудзіна. Першы ярус будынка захаваўся да нашых дзён.
Мячэць Куват-уль-Іслам (што значыць Моц Іслама) вядомая таксама як мячэць Кутб, ці вялікая мячэць Дэлі, была пабудавана Кутб-уд-Дзінам Айбекам(руск.) бел., заснавальнікам мамлюкскай дынастыі(руск.) бел. ці Дынастыі Рабоў. Будаўніцтва мяэці пачалось у 1190 годзе. У якасці будаўнічых матэрыялаў выкарысталі дваццаць сем разбураных індуісцкіх і джайнісцкіх храмаў. Гэта была першая мячэць, пабудаваная ў Дэлі пасля заваявання.
Потым мячэць пашыралася и дабудоўвалася.
Цяпер мячэць разбурана, але маштабныя руіны дазваляюць судзіць аб ісламскай архітэктуры.
На захад ад мячэці знаходзіцца магіла Ілтутміша(руск.) бел., пабудаваная ў 1235 годзе. Будаўніцтва маўзалея паказвае адыход ад індыйскіх звычаяў крэмацыі.
Пышныя вароты Ала-і-Дарваза былі пабудаваны першым султанам Дэлі з дынастыі Хільджы Алаудзінам.
Вялікай загадкай з'яўляецца жалезная калона вышынёй 7 метрай і весам у 6 тон. Калона была ўведзена царом Кумарагуптай I з дынастыі Гупта, якая правіла ў Паўночнай Індыі ў перыяд 320—540 гадоў. Першапачаткова калона знаходзілася у храме Вішну горада Матхура(руск.) бел., а на калоне быў размешчаны Гаруда(руск.) бел.. Калона была перанесена на гэта месца і увайшла ў склад індуісцкага храма. Усе астатнія пабудовы храма былі разбураны і выкарыстаны як будаўнічыя матэрыялы для мінарэта Кутб-мінар і мячэці Куваі-ул-Іслам.
На калоне застаўся надпіс, прысвечаны Вішну і цару Чандрагупце II(руск.) бел. (375—413 гады). За 1600 гадоў калона амаль не падверглася карозіі, аб прычыне гэтага вядуцца спрэчкі. Існавала тэорыя, што калона зроблена з метэарытнага жалеза (супраць якой сведчыла адсутнаць нікеля). Згодна з іншымі меркаваннямі, у калоне выкарыстоўваўся асаблівы сплаў, вынайдзены індыйскімі металургамі. У выніку аналіза старажытнай тэхналогіі вытворчасці жалеза, было вызначана, што імавернай прычынай было невывядзенне фосфару ў шлакі пры адсутнасці вапны ў тэхналагічным працэсе, у выніку чаго ўтварылася асаблівая ахоўная корка з высокім утрыманнем фосфару, якая перашкаджае карозіі.
Вакол калоны пабудавана агароджа. Лічыцца, што калі стаць да калоны спіной і абхапіць яе ззаду рукамі, гэта прынясе шчасце.
У паўночна-заходнім баку ад Варот Ала-і-Дарваза знаходзіцца невялікая грабніца суфійскага святога XV ст. імама Мухамаада Алі, больш вядомага як Імам Замін. Ураджэнец Туркестана Імам Замін прыйшоў у Індыю ў час праўлення Сікандра-шаха Лодзі(руск.) бел. (1488—1517) Ён быў членам суфійскага ордэна чыштыя. Грабніца была ўзведзена пры яго жыцці ў 1537-38 гадах, а праз год ён памёр.
Плошча грабніцы — 7,3 м²