Касцёл Св. Мікалая ў Міры — помнік архітэктуры барока з рысамі рэнесансу і элементамі абарончага дойлідства. Касцёл фундаваны Мікалаем Крыштафам Радзівілам Сіроткам і ўзведзены ў 1599–1605 — праўдападобна, паводле праекту Дж. М. Бернардоні, але без яго ўласнага ўдзелу.
Першы драўляны касцёл у Міры быў пабудаваны ў пачатку XVI ст. Іллінічамі. Затым на яго месцы Радзівілы пабудавалі ў 1585 г. новы драўляны касцёл Св. Мікалая, асвячоны 18 кастрычніка 1587 г. У 1599 г. князь Мікалай Крыштоф Радзівіл Сіротка пачаў будаўніцтва мураванага храма. Касцёл пабудаваны ў 1605 г., асвячоны 21 жніўня 1605 г. Аўтарства касцёла прыпісваюць архітэктару італьянцу Дж. М. Бернардоні.
У 1604—1609 гг. побач з касцёлам, злева ад уваходнай брамы, была пабудавана двухпавярховая плябанія.
На працягу стагоддзя вонкавы выгляд касцёла не мяняўся. У 1710 г. па ініцыятыве князя Караля Станіслава Радзівіла касцёл быў капітальна адрамантаваны. Пры касцёле з XVIII ст. існавалі парафіяльная школа і шпіталь.
У 1845 г. праведзены рамонт касцёла на ганарары, сабраныя ў выніку аб'яўленай у 1846 г. У. Сыракомлем агульнапольскай акцыі перакладу лацінскіх паэтаў на польскую мову.
Пасля паўстання 1863—1864 гг. касцёл быў закрыты, 7 кастрычніка 1865 г. пераасвячоны ў праваслаўную царкву Св. Мікалая. У 1876 г. пад час рамонту перакрыты жалезам ніжні ярус храма. У 1888 г. заменены ўвесь астатні драўляны дах на жалезны, пры гэтым зменены яго выгляд адпаведна праваслаўнаму канону з уладкаваннем драўлянага купала над алтарнай часткай. Новы драўляны дом багадзельні быў пабудаваны ў 1893 г.
У 1921 г. зноў вернуты каталікам, дзейнічаў да 1940-х гг. За пасляваенны перыяд былі разбураны два верхнія ярусы вежы, дзве бакавыя круглыя вежачкі.
У 1990 г. касцёл вернуты вернікам, у 2001 г. пачаты рэстаўрацыйныя работы.
На ўваходзе на касцельныя могiлкi стаяла мураваная вялікая брама, крытая дахоўкай і ўвянчаная трыма купаламі і жалезнымі крыжамі. На браме меліся адзін вялікі звон і тры меншыя. З правага боку ад брамы стаяла драўляная званіца з бруса, на якой быў адзін вялікі звон.
Паводле інвентароў 1719, 1721, 1732 гг. касцёл меў адну вежу на галоўным фасадзе. Да ўвахода ў касцёл вёў мураваны ганак. Уваходныя дзверы былі вялікія двайныя з «форткай». Бабінец асвятляўся праз два акны. З бабінца ў касцёл вялі дзверы сталярскай работы. Падлога ў касцёле была цагляная, часткова выкладзена мармуровымі плітамі. Над сакрысціяй знаходзілася на другім паверсе фундатарскае ложа. Усіх акон налічвалася 13, верхнія вокны мелі алавяную аправу. З абодвух бакоў касцёла размяшчаліся капліцы. У іх налічвалася акон малых акруглых 10. Пад хорамі з левага боку, над дзвярамі быў умураваны ў сцяну мармуровы камень з датай асвячэння храма. Усіх алтароў было сем «сніцэрскай работы». Галоўны алтар сталярскай работы меў мураваны прастол. Касцёл, апрача капліц, быў накрыты дахоўкай.
Зараз касцёл уяўляе сабой мураваную трохнефную трохвежавую базіліку. Цэнтральны неф з паўкруглым прэсбітэрыем завяршаецца на галоўным фасадзе вялікай квадратнай у плане чатырох'яруснай вежай з шатровым дахам. Вежа падзялялася прафіляванымі карнізамі на ярусы, аздобленыя глыбокімі нішамі. Бакавыя нефы на галоўным фасадзе завершаны круглымі ў плане вежачкамі з вітымі ўсходамі, з боку алтарнай часткі — закругленымі ў плане сакрысціямі, абапал якіх — больш высокія гранёныя аб'ёмы, што нагадваюць трансепт. Бакавыя фасады, пазбаўленыя дэкору, прарэзаныя высокімі аконнымі праёмамі з паўцыркульным завяршэннем. Дзверы аздобленыя мастацкай акоўкай.
Унутры цэнтральны неф перакрыты цыліндрычным з распалубкай, бакавыя — крыжовымі скляпеннямі. На другім ярусе вежы хоры для аргана. Пад апсідай была размешчана прасторная скляпеністая крыпта, у якой знаходзілася каля 30 пахаванняў (у 1866 г. крыпта закапана).
Паводле інвентароў 1719–1732 гг., на першым паверсе плябаніі знаходзіліся сенцы, падлога ў іх была цагляная, столь скляпеністая. Пад плябанскім домам меліся два скляпы, адзін на два закратаваныя акны з боку двара, другі – на адно. Уваходы ў скляпы былі з сеняў.
Пры плябаніі была таксама мураваная ўваходная брама. Сцяна агароджы далей ішла да касцельнай брамы. З боку вул. Замкавай на браме зверху быў умураваны мармуровы камень з подпісам фундатара. З другога боку плябаніі ўздоўж вул. Замкавай плябанскі двор быў абгароджаны драўляным парканам. Касцельны цвінтар з боку рынку ад уваходнай брамы да плябанскага дома быў абгаро джаны мураванай сцяной, з астатніх бакоў ад вул. Жухавіцкай і ад плябанскага двара – драўляным плотам.
