Нацыянальны музей Бразіліі (парт.: Museu Nacional) — музей і даследчы цэнтр, размешчаны ў парку Кінта-да-Боа-Віста ў горадзе Рыа-дэ-Жанейра (Бразілія).
2 верасня 2018 года буйны пажар значна пашкодзіў будынак музея і знішчыў практычна ўсю калекцыю, якая налічвала да 20 млн экспанатаў.
Нацыянальны музей быў заснаваны каралём Партугаліі Жуанам VI (1769-1826) у 1818 годзе пад назвай Каралеўскі музей у рамках ініцыятывы для стымулявання навуковых даследаванняў у Бразіліі, якая да таго часу была велізарнай і дзікай калоніяй, практычна не даследаванай навукай. Першапачаткова музей збіраў ўзоры прадстаўнікоў флоры і фауны Бразіліі, асабліва птушак, з-за гэтага стары будынак музея, размешчаны ў цэнтры Рыа-дэ-Жанейра атрымаў мянушку «дом птушак».
Пасля жаніцьбы сына Жуана VI і першага бразільскага імператара Педру I (1798-1834) на прынцэсе Леапальдзіне Аўстрыйскай музей стаў прыцягваць да сябе выдатных еўрапейскіх натуралістаў XIX стагоддзя, такіх як Максіміліян Від-Нойвід (1782-1867), Ёган Баптыст фон Спікс (1781-1826) і Карл Фрыдрых Філіп фон Марцыюс (1794-1868). Іншыя еўрапейскія навукоўцы, якія даследавалі Бразілію, такія як Агюстэн Сэнт-Ілер (1799-1853) і Грыгорый Лангсдорф (1774-1891) папаўнялі калекцыі музея.
Да канца XIX стагоддзя згодна з асабістымі перавагамі імператара Педру II (1825-1891) Нацыянальны музей стаў арыентавацца на вывучэнне антрапалогіі, палеанталогіі і археалогіі. Сам імператар, які быў гарачым прыхільнікам разнастайных навуковых дысцыплін, папоўніў музей калекцыямі мастацтва Старажытнага Егіпта, батанічнымі фасіліямі і іншымі рэчамі, сабранымі ім падчас замежных паездак. Такім чынам Нацыянальны музей стаў адным з перадавых для таго часу і найважнейшым музеем натуральнай гісторыі і гуманітарных навук у Паўднёвай Амерыцы.
Педру II ўсведамляў праблему недахопу сапраўдных навукоўцаў і натуралістаў ў Бразіліі. Ён пачаў вырашаць гэтую праблему запрашаючы навукоўцаў працаваць у музеі. Першым такім запрошаным навукоўцам стаў Людвіг Рыдэль (1761-1861), нямецкі батанік, які прымаў удзел у вядомай экспедыцыі Лангсдорфа у Мату-Грос з 1826 па 1828 год. Іншымі навукоўцамі, якія прыбылі сталі нямецкі хімік Тэадор Пекальт і і амерыканскі геолаг і палеантолаг Чарльз Фрэдэрык Харт (1840-1878). У наступныя гады музей паступова набываў вядомасць сярод навуковых колаў, прыцягваючы тым самым да працы ў ім навукоўцаў, такіх як Фрыц Мюлер (1821-1897), Герман фон Іерынг (1850-1930), Карл Аўгуст Вільгельм Шваке (1848-1894), Орвіл Адальберт Дэрбі (1851-1915), Эміль Гельдзі (1859-1917), Луіс Куці (1854-1884).
Імператар Педру II заставаўся вельмі папулярнай фігурай, нават пасля свайго звяржэння ў выніку ваеннага перавароту ў 1889 годзе, таму рэспубліканцы спрабавалі сцерці сімвалы імперыі. Адным з гэтых знакаў быў палац Сан-Крыставан, афіцыйная рэзідэнцыя імператараў Бразіліі ў парку Кінта-да-Боа-Віста, які стаў пасля звяржэння манархіі свабодным; таму, у 1892 годзе, Нацыянальны музей, з усімі яго калекцыямі, каштоўнымі прадметамі і навуковымі супрацоўнікамі, быў пераведзены ў гэты палац, дзе і застаецца да сённяшняга дня.
У 1946 годзе кіраўніцтва музея ўвайшло ў склад Універсітэта Бразіліі, у цяперашні час Федэральны ўніверсітэт Рыа-дэ-Жанейра. Даследчыкі і іх кабінеты і лабараторыі займаюць значную частку палаца і іншых будынкаў, пабудаваных у батанічных садах (Horto Florestal), у парку Кінта-да-Боа-Віста. Там жа знаходзіцца адна з найбуйнейшых навуковых бібліятэк Рыа-дэ-Жанейра. У цяперашні час Нацыянальны музей прапануе выпускныя курсы ў наступных галінах ведаў: антрапалогіі і сацыялогіі, батанікі, геалогіі і палеанталогіі, заалогіі.
2 верасня 2018 года ў музеі адбыўся моцны пажар, які ахапіў усе тры паверхі будынка. Людзі не пацярпелі, але агонь імкліва знішчыў практычна ўсю калекцыю, якая налічвала да 20 млн экспанатаў. Згодна з заявамі ўладаў, прычынай пажару стала халатнасць. Трагедыі можна было пазбегнуць, калі б прапанаваны раней праект рэарганізацыі музея ўдалося ажыццявіць. Супрацоўнікі музея раней неаднаразова скардзіліся на скарачэнне фінансавання і тое, што руйнуецца будынак музея. У чэрвені гэтага ж года музей адзначыў сваё 200-годдзе.
12 верасня 2018 года было абвешчана аб плане па засцяроге руінаў музея, згодна з якім прадугледжваюцца:
90% збору музея знішчана ў агні. Пажарныя і супрацоўнікі музея даставалі з попелу рэшткі рэчаў, якія захаваліся. Фрэска з Пампеяў, якая перанесла вывяржэнне Везувія не ацалела ў вераснёўскім пажары. Таксама страчана вялікая калекцыя, прысвечаная мовам Бразіліі, у склад якой уваходзілі запісаныя ў 1958 годзе песні на вымерлых мовах, а таксама архіў Курта Німуендажу, этнаграфічныя і археалагічныя запісы аба ўсіх этнасах Бразіліі пачынаючы з XVI стагоддзя. Адміністрацыя музея заявіла, што калекцыя не была застрахаванай.
Музей валодаў адной з найбуйнейшых калекцый у Паўночнай і Паўднёвай Амерыках, якая складалася з жывёл, насякомых, мінералаў, індзейскага посуду, егіпецкіх і паўднёваамерыканскіх мумій і старажытнасцяў, археалагічных артэфактаў, метэарытаў, акамянеласцяў і многіх іншых экспанатаў. Сярод іх былі прадстаўлены старажытнаегіпецкія фрагменты рэльефных малюнкаў, маскі, статуэткі бажаствоў з бронзы, каменя і дрэва, скрынкі для канопаў, алебастравая чары, пахавальныя конусы, упрыгажэнні, амулеты і іншае.
Сярод перажыўшых пажар экспанатаў значацца: жалезны метэарыт Bendegó, некалькі партрэтаў з верхніх паверхаў, частка заалагічнай калекцыі, бібліятэка і трохі керамікі. Супрацоўнікі заалагічнага аддзела паспелі вынесці малюскаў і ўзоры марскіх насельнікаў пакуль агонь не ахапіў весь аддзел. Полымя не перакінулася на прыбудову з пазваночнымі жывёламі, але з-за адключэння электрычнасці і гэтыя экспанаты могуць быць пашкоджанымі. У ходзе выратавальных работаў быў знойдзены непашкоджаны чэрап старажытнай жанчыны Лузіі, парэшткі якой налічваюць 12 тысяч гадоў і з’яўляюцца найстаражытным шкілетам чалавека, калі-небудзь знойдзеным на амерыканскім кантыненце. Чэрап быў адпраўлены ў бліжэйшую навуковую лабараторыю на экспертызу. Калекцыя гербарыя, рыбаў і рэптылій была размешчана па-за будынкам музея і пагэтаму не была пашкоджана.