Суэцкі канал (араб.: قناة السويس , Qana al-Suways), знаходзіцца з захаду ад Сінайскага паўвострава, мае даўжыню ў 163 кіламетры. Канал размешчаны ў Егіпце паміж Порт-Саідам (Bur Sa'id) на Міжземным моры і Суэцам (al-Suways) на Чырвоным моры. На ўсходнім беразе канала насупраць Порт Саіда знаходзіцца Порт-Фуад, дзе размешчана Адміністрацыя Суэцкага канала. На ўсходнім баку канала насупраць Суэца знаходзіцца Порт-Тауфик. На канале (у раёне Кракадзілавага возера (Тымсах)) размешчаны трэці па велічыні горад Егіпта і буйны прамысловы цэнтр — Ісмаілія.
Канал дазваляе воднаму транспарту праходзіць у абодва бокі паміж Еўропай і Азіяй без абмінання Афрыкі. Да адкрыцця канала, транспарціроўка ажыццяўлялася шляхам разгрузкі караблёў і сухапутнай перавозкай паміж Міжземным і Чырвоным морамі.
Даўжыня канала складае 163 км. Канал складаецца з дзвюх частак — на поўнач і на поўдзень ад Вялікага Горкага Возера, злучаючы Міжземнае мора з Суэцкім Залівам на Чырвоным моры.
На сённяшні дзень з'яўляецца важнейшым бюджэтаўтваральным праектам Егіпта.
Магчыма яшчэ ў часы Дванаццатай Дынастыі, Фараон Сенусерт III (1878 BC — 1839 BC) праклаў з захаду на ўсход канал, прорытый праз Wadi Tumilat, які злучае Ніл з Чырвоным морам, для бесперашкоднага гандлю з Пунтом.
Канал быў дабудаваны каля 500 гады да нашай эры царом Дарыем Першым, Персідскім заваёўнікам Егіпту. У памяць гэтай падзеі Дарый усталяваў гранітныя стэлы на беразе Нілу, у тым ліку адну блізу Карбета, у 130 кіламетрах ад Pie.
Да наступнай спробы пракапаць канал мінула больш тысячы гадоў. У канцы 18 стагоддзі Напалеон Банапарт, быўшы ў Егіпце, разглядаў магчымасць будаўніцтва канала, які злучае Міжземнае і Чырвонае мора. Праект быў зачынены пасля хібнага зняволення французскіх даследнікаў, што воды Чырвонага мора знаходзіліся вышэй узроўня Міжземнага мора, што не дазваляла пабудаваць канал без шлюзаў.
У 1854 і 1856 Фердынанд дэ Лессепс атрымаў канцэсіі ад Саіда-ары, віцэ-караля Егіпту, з якім дэ Лессепс пазнаёміўся, быўшы французскім дыпламатам, у 1830-х гадах. Саід Паша ўхваліў стварэнне кампаніі для мэт будаўніцтвы марскога канала, адчыненага для караблёў усіх краін, паводле планаў аўстрыйскага інжынера Alois Negrelli.
Земляныя працы праводзіліся з выкарыстаннем прымусовай працы бедных пластоў насельніцтва Егіпту (на першых этапах) і занялі 11 гадоў. Канал адкрыўся для суднаходства 17 лістапада, 1869.
Канал аказаў неадкладнае і неацэннае значэнне на сусветны гандаль. Шасцю месяцамі раней была ўведзеная ў дзеянне Першая Транскантынентальная Чыгунка, і ўвесь мір можна было зараз абмінуць у рэкордныя тэрміны. Канал згуляў важную ролю ў экспансіі і наступнай каланізацыі Афрыкі. Вонкавыя абавязкі вымусілі Исмаила Пашу, які змяніў Саіда Пашу, прадаць у 1875 году дзель у канале ў карысць Вялікабрытаніі.
Пасля адмовы Вялікабрытаніі і ЗША ад падтрымкі будаўніцтва Асуанской плаціны па чынніку імкнення Егіпту закупляць зброю ў СССР, Прэзідэнт Гамаль Абдель Насер нацыяналізаваў канал.
Гэта прывяло да ўварвання брытанскіх, французскіх і ізраільскіх войскаў і пачатку тыднёвай Суэцкай вайны 1956 гады. Канал быў часткова разбураны, частка караблёў пацепленае, у выніку суднаходства было зачынена да красавіка 1957 гады, пакуль канал не быў расчышчаны з дапамогай ААН. Міратворчыя сілы ААН (UNEF) былі ўведзеныя для падтрымання статуту Сінайскага паўвострава і Суэцкага канала як нейтральных тэрыторый.
Пасля Шасцідзённай вайны 1967 года канал ізноў быў зачынены. Падчас наступнай араба-ізраільскай вайны 1973 гады егіпецкае войска паспяхова фарсіравала канал; у наступным ізраільскае войска здзейсніла «зваротнае фарсіраванне». Пасля канчатка вайны канал быў размініраваны сіламі ВМФ СССР і адчынены для выкарыстання 5 чэрвеня 1975 года.
Канал не мае шлюзаў з-за адсутнасці перападу ўзроўня мора і ўзвышшаў. Канал дазваляе праходзіць гружаным караблям з водазмяшчэннем да 150,000 тон. Максімальная дапушчальная уляганне карабля складае 16 метраў. Плануецца завяршыць да 2010 году дноупаглыбляльные працы, якія дазволяць праходзіць супертанкерам з уляганнем да 22 метраў. У цяперашні час супертанкеры могуць зліць частку грузу на судны, прыналежныя каналу, і заліць зваротна на іншым канцы канала. Канал мае адзін фарватэр і некалькі ўчасткаў для разыходжання караблёў.
Егіпецкае Кіраванне Суэцкага Канала (Suez Canal Authority, SCA) паведаміла, што па выніках 2003 праз канал прайшло 17224 карабля. Каля 8 % сусветных марскіх паведамленняў праходзіць праз канал. Праход займае ад 11 да 16 гадзін.
З красавіка 1980 гады ў раёне горада Суэц функцыянуе аўтамабільны тунэль (Tunnel), праходзілы пад дном Суэцкага канала, і які злучае Сінай і кантынентальную Афрыку. Акрамя тэхнічнай дасканаласці, які дазволіў стварыць такое інжынернае "цуд", дадзены тунэль прыцягвае сваёй манументальнасцю, мае велізарнае стратэгічнае значэнне, і па праве можа лічыцца славутасцю Егіпту.
9 кастрычніка 2001 г. у Егіпце быў адчынены новы мост на аўтатрасе, якая злучае гарады Порт-Саід і Исмаилия. У цырымоніі адкрыцця маста прыняў удзел прэзідэнт Егіпту Хосни Мубарак.
Гэты будынак стала самым высокім у міры падвесным мастом. Вышыня маста складае 70 метраў. Будаўніцтва працягвалася 4 гады, у ім прымалі ўдзел адна японская і дзве егіпецкія будаўнічыя кампаніі.
На адкрыцці Суэцкага канала прысутнічалі імператрыца Францыі Яўгенія (мужа Напалеона III), імператар Аўстра-Вугоршчыны Франц Іосіф I з міністрам-прэзідэнтам вугорскага урады Андраши, галандскі прынц з прынцэсай, прускі прынц... Ніколі раней Егіпет не ведаў такіх імпрэз і не прымаў такую колькасць высокіх еўрапейскіх госцяў. Імпрэза доўжылася сем дзён і начэй і абыйшлося хедиву Исмаилу у 28 мільёнаў залатых франкаў. І толькі адзін пункт праграмы імпрэзы не быў выкананы: вядомы італьянскі кампазітар Джузэпэ Верди не паспеў скончыць замоўленую па гэтым выпадку оперу "Аіда", прэм'ера якой павінна была ўзбагаціць цырымонію адкрыцця канала. Замест прэм'еры у Порт-Саідзе быў уладкованы вялікі святочны баль. (Крыніца: Гальский Д. Вялікія авантуры.— М.: Прагрэс, 1986.— З.231-234.).
