Лонданская нацыянальная галерэя (англ.: National Gallery) — музей у Лондане, размешчаны на паўночным баку Трафальгарскай плошчы. Адзін з найбольш каштоўных у свеце музейных збораў заходнееўрапейскага жывапісу XIII — пачатку XX стст.
Заснавана па рашэнні парламента ў 1824 годзе. Ядро калекцыі склаў набыты дзяржавай збор банкіра (38 карцін), які ў 1826 годзе быў дапоўнены зборам, падораным мастаком і калекцыянерам . У далейшым набыццём прац для музея займаліся члены Савета апекуноў і дырэктары, у прыватнасці (першы дырэктар, 1855—1865), які сабраў адну з лепшых у свеце калекцый італьянскага жывапісу Протарэнесансу і Ранняга Адраджэння. Важную ролю ў фарміраванні калекцыі адыгралі і прыватныя зборы.
Да 1838 года музей размяшчаўся ў асабняку Ангерстайна на вуліцы Пэл-Мэл. У 1831—1838 гадах быў пабудаваны будынак у стылі класіцызму па праекце архітэктара Уільяма Уілкінса на паўночным баку Трафальгарскай плошчы, дзе, акрамя галерэі, да 1869 года знаходзілася Каралеўская Акадэмія мастацтваў. У 1869—1876 гадах да будынка Нацыянальнай галерэі было прыбудавана ўсходняе крыло, увянчанае купалам (арх. ); у 1987—1991 гадах у рэчышчы постмадэрнізму пабудавана т.зв. Крыло Сейнсберы (назва ў гонар братоў Сейнсберы, якія прафінансавалі будаўніцтва) па праекце архітэктараў і . У вестыбюлі галерэі падлогавыя мармуровыя мазаікі .
З самага пачатку галерэя стваралася як агульнадаступная і прызначалася для адукацыі і асветы шырокіх слаёў публікі. Адносна невялікая па сваім аб’ёме калекцыя (звыш 2300 адзінак) экспануецца цалкам. Экспазіцыя складаецца з 4 частак, якія адпавядаюць разлічным храналагічным перыядам, кожны з якіх прадстаўлены выдатнымі працамі найбуйнейшых мастакоў. Раздзел 13-15 стст. складаецца з творы Дуча дзі Буанінсенья, Паала Учэла, П’ера дэла Франчэска, Джавані Беліні, Андрэа дэль Верок'я, Сандра Бацічэлі, Андрэа Мантэньі, Яна ван Эйка, Рагіра ван дэр Вэйдэна, Ганса Мемлінга, Іераніма Босха і інш. Мастацтва 16 ст. прадстаўлена працамі Рафаэля, Леанарда да Вінчы, Мікеланджэла, Тыцыяна, Паала Веранезэ, Аньёла Бранзіна і іншых італьянскіх маньерыстаў, Пітэра Брэйгеля Старэйшага, Альбрэхта Дзюрэра, Лукаса Кранаха Старэйшага, Ганса Гольбейна Малодшага і інш. У раздзел 17 ст. уваходзіць найбуйнейшы па-за межамі Іспаніі збор карцін Дыега Веласкеса, карціны Пітэра Паўля Рубенса, Антоніса ван Дэйка, Яна Вермеера, Рэмбранта, Караваджа, Нікала Пусэна, і інш. У раздзеле 18 — пачатку 20 стст. — карціны Каналета, Франчэска Гвардзі, Франсіска Гоі, Жана Агюста Дамініка Энгра, Жака-Луі Давіда, Джона Констэбла, Уільяма Цёрнера, Анры Русо, Клода Манэ, Агюста Рэнуара, Поля Сезана, Вінсента ван Гога і інш. Працы брытанскіх мастакоў, якія з самага пачатку ўваходзілі ў склад музейнага збору, у 1954 годзе перададзены галерэі Тэйт. Пры музеі працуе навукова-даследчы і адукацыйны цэнтр.
Да будынка Нацыянальнай галерэі прылягаюць карпусы Нацыянальнай партрэтнай галерэі, у якой сабраны партрэты дзеячаў брытанскай гісторыі, культуры і навукі.
| Лонданская нацыянальная галерэя на Вікісховішчы |
